Харамсалтай...

Миний хайртай бөхчүүд дандаа л эрт зодог тайлаад байх юм. Гэхдээ шалтгаан нь өөрийнхөө төлөө биш. Сүхбат аварга Монгол бөхийг хуйвалдаангүй болгох гэж өөрөө зодог тайлсан, харин Давка маань саяхан хавчлаганд баригдахгүйн тулд өөрөө бас зодог тайлчлаа. Өнгөрсөн сарын барилдаанд түрүүлсэн бас 1 рекорд эвдээд амжсан шүү. Одоо сумог үзэхгүй ээ сонирхол ч алга Сүхбат аваргыг зодог тайлснаас хойш Монгол бөх үзэх, дэмжих зүйлгүй болсон шиг сумо ч гэсэн аваргыг маань санаж бас үгүйлэх байхдаа. Давка Монгол бөхөө барилдаад бас Сүхбат аварга маань барилдаад эхэлвэл Монгол бөхийг дэлхий даяараа үзэх байх гэж энүүхэндээ мөрөөдөж л байна даа.

Ìîðèí õóóð áèøýý ìîðèí õèéë

1709 îíä Ëèîíàãààñ ãàðàëòàé ýì÷ ìýðæèëòýé Ñòðàäèâàðè ãýã÷ àíõ õèéëèéã çîõèîæ, äýëõèé äàÿàð òàíèóëàõààð ñàéõàí õèéõ ¸ñòîé ãýæ íýãýí àëòàí ãàðòàé õ¿íä äààëãàæýý. Òýð ýðõýì õàðèóä íü “Íàäàä ñàéõàí áýëýí ìîä áèé, ãýõäýý áè òàíû ñýòãýëä òààðàõààð á¿òýýæ ÷àäíà ãýæ áàòòàé õýëæ ÷àäàõã¿é íü ”ãýæ õýëæýý.

Õî¸ð æèëèéí äàðàà Ñòðàäèâàðè òýðõ¿¿ çîõèîí á¿òýýã÷ äýýð î÷èæ õéèëýý àñóóòàë öààäàõ íü ìàø ºíäºð ¿íý õýëýâ. Ýõëýýä þó ÷ ãýñýí õèéë äýýð òîãëîæ ¿çýõèéã ýì÷ øèéäæýý. Òîãëîñíûõîî äàðàà òýðáýýð äàðõàíä õýëñýí ¿ãíýýñ íü õî¸ð äàõèí èë¿¿ íýìæ òºëüå ãýâ. Ñ¿¿ëä òýðõ¿¿ õèéëèéã ¿íý õàÿëöóóëàõàä 30 ìÿíãàí àëòàí ôðàíêûí ¿íý õ¿ð÷, õèéë÷, õºãæìèéí çîõèîë÷ Äþïîðàãèéí ãàðò îðæýý. Íýã ºäºð Òþèëüðèä áîëñîí êîíöåðòûí äàðàà ºíººõ õèéë äýýð Íàïîëåîí Áîíàïàðò òîãëîæ ¿çýõèéã õ¿ñýõýä õèéë÷ òàòãàëçàæ ÷àäàëã¿é òîãëóóëàõààð ºãºâ. Òýãòýë ýâ õàâã¿é èìïåðàòîð õºãæìèéã àâ÷ ñóóõ ãýæ áàéãààä ÿìàð íýãýí ç¿éëä çóðæ îðõèñîí áàéíà. Òýðõ¿¿ çóðñàí çóðààñ ºíººã õ¿ðòýë ìàø òîä õàðàãääàã áºãººä õéèë ºä㺺 Ìñòèñëàâ Ðîñòðîïîâè÷ õýìýýõ àëäàðò õèéë÷èéí ãýðò áàéäàã.

Ìîðèí õèéë àíõ XV çóóíû ñ¿¿ë, XVI çóóíû ýõýíä “ìýíäýëñýí” áàéíà. Ýíý õºãæìèéí çýìñýã äýëõèéí õàìãèéí àëäàðò ÷àâõäàñò õºãæì¿¿äèéí æàãñààëòûí ãóðàâäóãààðò áè÷èãääýã. Ò¿¿íèé äýýð ýíãèéí õèéë áîëîí àëüòà îðñîí áàéíà. Ìàäæèíè äå Ñàëî, Àìàòè, Ãâàðíåðè ìºí Ñòðàäèâàðè ãýõ íýðò õºãæìèéí çîõèîë÷èä àíõ àëäàðò õèéë äýýð òîãëîñîí ò¿¿õòýé. XVIII çóóíû ñ¿¿ëýýð õºãæìèéí çîõèîë÷èä ººðñäèéí á¿ëýýëä ýíýõ¿¿ õºãæìèéí çýâñãèéã áàéíãà îðóóëàõ áîëæ, òýðáýýð óäààí õóãàöààíû òóðø õî¸ð äóãààð ä¿ðä òîãëîæ áàéñàí þì. Àíõ ìîðèí õèéëèéí ãàäíàõ ä¿ðñ áîëîí ýãøèãëýõ àÿëãóóã õºæìèéí çîõèîë÷ Áåòõîâåí ìàø ºíäðººð ¿íýëæ ò¿¿íýýñ õîéø õèéëèéã áàðàã á¿õèé ë á¿òýýëäýý îðóóëæ, òîì òîì ãàçðóóäààð ýãøèãëýõ áîëæýý.

Õèéëèéí á¿òýö

Ìîðèí õèéëèéí òîëãîé õýñýã íü æèðèéí õèéëýýñ õî¸ð äàõèí òîì áºãººä ÷àâõäàñíû óðò õýìæýýíèé òóñëàìæòàéãààð æèðèéí õèéëèéí äýðãýä èë¿¿ õ¿÷òýé àÿ ýãøèãë¿¿ëýõ ÷àäàëòàé áîëäîã. Ìîðèí õèéëèéí ãàðàë íü ýðòíèé õºãæèì áîëîõ âèîëà äà ãàìáà áóþó ãàìáà ãýäýã íýðíýýñ ¿¿ññýí ò¿¿õòýé. ÷àâõäàñ íü æèðèéí õèéëòýé àäèë äºðºâ áàéäàã. ̺í õèéëèéí ãàäíàõ ä¿ðñ õ¿íèé áèåòýé òºñòýé õèéãäñýí áºãººä äýýä õýñýã íü ãàöóóð ìîä õàðèí äîîä õýñýã íü àã÷ ìîäîîð á¿òýýãäñýí áàéäàã. ×àâõäàñûã òîãòîîñîí óðò ìîäûã ýíãèéí õàð ìîäîîð õèéäýã. Õèéë íü äýýä çýðýãëýëèéí óðëàãèéí á¿òýýë þì. ×àâõäàñò õºãæìèéí á¿òýýë÷èä ýìãýí õóìñ ãýõ çýðýã “÷èìýãëýë”-¿¿äèéã á¿òýýõýä ìàø èõ õ¿÷ ÷àäàë çàðöóóëæ áàéñàí õýäèé ÷ òýäãýýð íü äóó àâèà ãàðãàõ íü òýð á¿ð ñîíñîãäîîä áàéäàãã¿é.

XVIII-XIX çóóíû õîîðîíä ìîðèí õèéë íü òîì æèæèã ãýñýí õî¸ð òºðºëä õóâààãääàã áàéâ. Ýíý õî¸ð õèéë íü õîîðîíäîî æèæèã , òîì ãýæ îâðûí õóâüä ë ÿëãàãääàã ìýò õàðàãäàâ÷ õºãæìèéí çîõèîëä òýñººð ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã. Õóó÷íû òîì õèéë íü ºíººãèéí òîì õèéëýýñ 6 ñì-ýýð óðò áºãººä ìºí ºðãºí. Òèéìýýñ çàðèì õºãæèì÷äºä ýâã¿é áºãººä àìàðõàí ÿäðààäàã áàéâ. Õºãæìèéí ýãøèãë¿¿ëýõ àÿ òèéì ÷ òîä áèø íýëýýä ºòãºí á¿ä¿¿í áàéäàã áà çºâõºí àíñàìáëûä ë òîãëîäîã áàéâ. Õàðèí æèæèã õèéëèéí õóâüä íàðèéí áºãººä òîä àÿ ãàðãàæ òºäèéëºí ñàéí ÷àääàãã¿é áàéâ.

Ìîðèí õèéë íü äàíãààðàà ÷ îðêåñòðò ÷ ãàéõàëòàé ýãøèãëýäýã. ººðººñºº ººð ÿìàð ÷ òºðëèéí õºãæ캺ð îðëóóëàøã¿é áºãººä ò¿¿íèéã äàâàõ çºâõºí ãàíö õºãæìèéí çýìñýã íü æèæèã õèéë þì. Òèéìäýý ÷ ýíý õºãæèì ýðòíýýñ îëîí çîõèîë÷äûí àíõààðëûã òàòñààð èðñýí þì. Áèå äààñàí ìîðèí õéèë ìºí òºãºëäºð õóóð õî¸ðûí òîãëîëòóóäûã Áåòõîâåí, Øóáåðò, Øîïåí, Áðàìñà çýðýã íýðò çîõèîë÷èä á¿òýýæ áàéâ. ºíºº ¿åä ÷ ìîðèí õèéëä ñîíèðõîëòîé õ¿ì¿¿ñèéí òîî íýìýãäñýýð áàéãàà. ̺í ÕÕ çóóíû ¿åèéí çîõèîë÷èä Äìèòðèé Øîñòàêîâè÷, Ñåðãåé Ïðîêîôüåâ, Áåíæàìèí Áðèòòåí áîëîí Ëåîíàðä Áåðíñòàéí íàð ìîðèí õèéëä çîðèóëæ îëîí òºðëèéí àÿëãóó òóóðâèæ áàéñàí áèëýý. ªíººäºð ýíýõ¿¿ ãàéõàìøèãòàé ñàéõàí óðëàãèéí óëàìæëàëûã Êàññàäî, Èâàí Ìîíèãåòòè, Ãåíðèõ Øèôô, Ãîòüå Êàïþñîí, Ñòèâåí Èññåðëèñ ìºí Íàòàëüÿ Ãóòìàí çýðýã õºãæìèéí çîõèîë÷èä óëàì ñýðãýýñýýð áàéíà.

Drink Drink Drink

sayhan medee uzej btl huurhii manai syrgyyliin bagshiin geriig 1 landnii sogtyy jolooch dairaad tsomlood ortson, tgd bagsh tv-d yariltslaga ogch bsn. Sogtyy humuus ern aimaar shuu ooriin gsn yhaangui blchdog yumyy buu med. Tegsen hernee sogtyy hun sohor yhaantai gj yaridag shdee. Sogtood aimar awir gargadag humuus bs bnaaa... Ter erchuudiin neg negnee haraad tsos n hoorhiig yana, sayhan ajliinhantaigaa 1gazar orood tgsn nohod ihenh n sogtood bs hajyygiin shireenii humuus sogtyy. Za tgd mgl erchuud l blsn hoino negniihee deer garah gdl poogoo hiisen dee. Tgsn ter dyndaas manai 1ajliin zalyy shyyd piwoniihooo shiliig awaad l shidtsen estoi aimar, hamag bie n changartsan garaa zangidaad tsarai n bur sonin bltsn yu yugui l zodoldoh gdl henii ch ugiig awahgui. Tiim bolchimgui bj ern bolohgui shd sanaandgui hun alwal yanaa, teglee ghd hamt yawj bga hamt olon terend nerwegdeh hun gdl Promlem yu es l bn shdee. Ail geriig awch yawah er hun bj tiim togtworgui zerleg balmad bj blhguiee. Bi law aisan yu gj heleed ch nemer bhgui bur durelzsen tiim hun bl yu ch hiihed belen bldg yum shig bn. Bi bas sogtood ehneree zoddog, agsan sogtyy tabidag hund dyrgui. Yyj idej bololgui l yahaw ghdee gol n shingeej joriig n zow taaryylj zow hereglej syrah heregtei ERCHUUD MINI EE. Neeree ern erchuud gehgui bas ih sonin busguichuud bnaa tsaana chn hehe. Sogtyygaaraa dalimdyyldag yumyy albaar tegdeg ch yumyy buu med eee buu med neeh sonin tewreldetsgeegeed mdhguiee neeh l sonin dygui dyguigaa oldog yumyy haishaa ch yum zaa ter humuusiin yawdal ch yahaw dee. Gol n ter agsan ntr tawidag bolchimgui humuus min dotroo bodoltoi doroo syyritai yyj idwel oortoo ch oroold ch gem blhgui bh dooo. hehe gewch ene medeej minii l bodol shuu